Denkgesprek reden # 2: Denken of doen?

Daadkracht of denkkracht versterken: wat heeft prioriteit? Eerst denken, dan doen, heeft met wat mitsen en maren de voorkeur.

Kies je voor het hanteren van de (al dan niet botte) bijl? Of slijp je eerst je gereedschap voordat je tot actie overgaat?

Daadkracht of denkkracht: waar moet ik eerst aan werken?

Doen verbinden we aan daadkracht, doorpakken. Denken associëren we vaak met twijfelen, onzekerheid. Het een lijkt veel krachtiger dan het andere. Maar kloppen die aannames eigenlijk wel?

Is denken passief?

Denken is niet voor niets een werkwoord. Het kan keihard werken zijn!

Voor denken zijn begrippen nodig. Daarmee ‘grijp’ je, gevat in taal, iets van de werkelijkheid vast. Je spreekt er een oordeel over uit. Je bekijkt het van allerlei kanten, zodat je er de grenzen van kunt aangeven. Als je spreekt over wat X is, zeg je tegelijkertijd iets over wat X niet is. Al snel doemt er een volgend begrip op, misschien het tegengestelde van X, misschien iets wat er op lijkt maar toch anders is.

Door te redeneren, opeenvolgende begrippen met elkaar te contrasteren, ontwikkel je je inzicht. Je stelt vast wat de grens is van het begrip, hoe het samenhangt of botst met andere begrippen. Daardoor ontwikkel je een beter afgebakend en tegelijk rijker begrip van de werkelijkheid.

Hoe zit het met denken en twijfelen?

Vaak twijfelen we als we ergens onzeker over zijn. Dat kan verlammend werken. Als je ‘vertwijfeld’ bent, heb je geen idee welke keus je moet maken; je bent wanhopig.

Er is echter ook een heel positieve kant aan dingen niet zeker weten.

Als je je denkkracht inschakelt om kritisch na te denken over de situatie, leer je preciezer de grenzen en mogelijkheden daarvan kennen. Dat helpt je als je een keus wilt maken. De opties en bijbehorende gevolgen zijn beter in kaart gebracht nadat je er goed over hebt nagedacht. Je weet wat je wilt gaan doen.

Hoe kom je goed uit een crisis?

Door het corona-virus is de hele wereld in onzekerheid (voorjaar 2020). Een snel oordeel lijkt dan aantrekkelijker dan echt in het zwarte gat van de crisis kijken. Toch raad ik je aan om bij een crisis tijd te nemen om na te denken. Gebruik je twijfels en onzekerheid om bij jezelf te rade te gaan: wat wil ik nu doen? Mag dat? Kan dat?

Natuurlijk doe je eerst en denk je later als je ziet dat het water in jouw straat al een halve meter hoog staat. Dan pak je de poes, je neemt je kinderen mee en je vertrekt snel naar een veiligere plek. Maar zo acuut, met zo’n tijdsdruk, is een crisis niet altijd. Trap dan niet in de valkuil van het meteen doen. Je kunt heus wel tien minuten (of meer) nadenken.

Wat is er echt aan de hand?
Is de tijdsdruk om tot een oplossing te komen echt, of ingebeeld?
Wat staat er voor mij op het spel?
Welke ethische vragen roept deze crisis op, en wat is mijn morele antwoord?

Slijp regelmatig je bijl

Een kleine parafrase op het zevende principe van management-denker Steven Covey: “Houd de zaag scherp”.

Op momenten dat er geen crisis is, onderhoud je je gereedschap. Daar neem je je tijd voor.

Je eet en drinkt verstandig, je slaapt voldoende, je beweegt. Relaties met je partner, vrienden, familie krijgen voldoende aandacht. Maar ook: je zorgt dat je regelmatig reflecteert. Intens nadenken over je leven en hoe dingen gaan, zodat je eventueel wijzigingen kunt aanbrengen daarin. Daarmee pleeg je preventief onderhoud en zorg je dat je duurzaam inzetbaar blijft. Voor je werk, je kinderen, vrijwilligerstaken, of om andere dingen te doen die jij belangrijk vindt.

Feiten ruimt men niet uit de weg door te doen of ze er niet zijn. (Aldous Huxley, Engelse schrijver, 1894-1963)

Denken en doen in wisselwerking: denkkracht sterkt je daadkracht

Kortom, ik pleit er niet voor om alleen maar te zitten denken en niet tot actie te komen. In een acute crisis komt het handelen eerst, en het denken later (“Heb ik het goede gedaan?” “Wat is de volgende stap?”). Juist in wisselwerking met elkaar zijn denken en doen krachtige instrumenten.

Dus hak vooral hout om de kachel te kunnen stoken als het koud is, en ga daarna lekker bij het vuurtje reflecteren op je leven.