Wat is supervisie?

Stilstaan bij je handelen is vooruitgang. (Loesje)

Over wat supervisie is, en waarom het nut heeft

Als gezel en lid van het Gilde van filosofisch practici moest ik verplicht een aantal keren per jaar supervisie volgen over mijn ontwikkeling.

• Maar wat is supervisie eigenlijk?
• En waarom is regelmatige supervisie goed voor je?

Wat is het verschil tussen supervisie en intervisie?

Super-visie is letterlijk: zicht van bovenaf; oppertoezicht. Daarbij is sprake van een hiërarchische relatie: iemand ‘boven jou’ heeft de leiding.

Voorbeeld: een verpleegkundige in opleiding voert een gesprek met haar opleider of werkbegeleider. Daarbij is de verpleegkundige de supervisant (degene die supervisie krijgt), en de werkbegeleider de supervisor (degene die supervisie geeft).

De hiërarchie maakt het verschil met inter-visie, letterlijk tussen-zicht: dan spreken vakgenoten op hetzelfde niveau over hun ontwikkeling en over situaties waar ze tegenaan lopen in hun vak, bijvoorbeeld collega-verpleegkundigen onderling. Intervisie is dus collegiaal iemands probleem bespreken, en vooral: waarom iemand iets als een probleem of dilemma ervaart. In tweede instantie kun je gezamenlijk nadenken over oplossingen. Het doel is probleemverheldering.

Supervisie gaat altijd over praktijkervaringen en vakmanschap:

• over hoe je handelt
• of dat effectief is
• of het anders kan
• welke criteria je keuze voor effectief gedrag bepalen
• wat je leerpunt is voor een volgende keer (daar ga je in je beroepspraktijk, tijdens het handelen dus, op letten)

Hoe kan ik me voorbereiden op een supervisiegesprek?

Als je je voorbereidt op een supervisiegesprek, kun je nadenken over de volgende vragen.

• Welke situatie bespreek ik?
  • geef waar nodig wat context (algemene achtergrond) als inleiding
  • wat is mijn positie (die van de supervisant dus)?
  • welke andere mensen speelden een rol?
• Welke gebeurtenis bespreek ik?
  • wat was mijn handeling/wat heb ik gedaan?
  • waarom heb ik dat gedaan: welke motieven, overwegingen, gevoelens speelden daarbij een rol?
  • waren er externe factoren van invloed op mijn keus voor deze manier van handelen?
• Welke leervragen heb ik?
  • wat wil ik hiervan leren?
  • waarom wil ik dit leren?

Of, als je het korter houdt:

• hoe werk ik?
• waarom doe ik het zo?
• wat is effectief (en wat niet)?
• wat kan anders?
• hoe doe ik het anders?
• wat helpt mij, of wat heb ik nodig, om het anders te gaan doen?

Wat is het doel van een supervisiegesprek?

Je voert meestal geen supervisiegesprek over situaties waarin je fluitend op de toppen van je kunnen functioneerde. Best leuk om te horen hoe goed je het daarin hebt gedaan, maar een supervisiegesprek is bedoeld als ontwikkelgesprek.

Daarom gaat een supervisiegesprek ook niet over koetjes en kalfjes. Dat is leuk voor bij de koffie, maar niet het doel van supervisie.

Bij supervisie beschrijf je een situatie waar je vragen over hebt, of die je geraakt heeft. Of, als beginnend vakvrouw, hoe je hebt gewerkt. Je supervisor kijkt van boven, vanuit haar of zijn grotere kennis en kunde, mee en helpt je om een aantal denkstappen te zetten.

Supervisie is bedoeld als leer- en reflectiemoment. Eerst krijg je van buitenaf aanwijzingen over hoe het beter kan. Naarmate je groeit in je vak, internaliseer je dat toezicht. Je maakt je die kritische blik van boven eigen, zodat je steeds beter in staat bent om zelf al tijdens het handelen te reflecteren en bij te sturen.

Welke denkstappen horen thuis in een supervisiegesprek?

Zoals altijd in de filosofische praktijk: dit zijn aspecten die aan de orde komen. Niet altijd in een bepaalde (of deze) volgorde. En ze komen ook niet altijd allemaal aan bod als stappen in een supervisiegesprek.

• Ervaren
  • niet alleen vertellen wat je meemaakt, maar ook hoe dat jou persoonlijk raakt. Wat vind je er lastig aan?
• Verwoorden
  • expliciet maken: waarom is deze ervaring betekenisvol voor jou?
• Concretiseren
  • wat precies in de ervaring raakt je? op welk aspect van je vak of je persoon? beschrijf dat zo concreet mogelijk, alsof je een filmscene schrijft. Het kan helpen om de 4 G’s te gebruiken:
    • Gebeurtenis -> feitelijk, alsof je met een camera registreert wat er gebeurt.
    • Gedachten -> de helpende, of niet-helpende, gedachten die bij je opkomen naar aanleiding van de gebeurtenis
    • Gevoel -> wat je voelde (emoties)
    • Gedrag -> wat je precies deed (net als bij ‘gebeurtenis’: feitelijk, alsof je naar een filmpje kijkt)
• Reflecteren
  • kijk terug op je verhaal om er een completere betekenis aan te kunnen geven
    • in functie (dat gaat over je ontwikkeling in je vak)
    • als mens (dat gaat over je persoonlijke ontwikkeling)
• Problematiseren
  • wat leer je van deze situatie? of wat wil je ervan leren?
• Generaliseren
  • het geleerde niet alleen in zo’n soort situatie kunnen toepassen, maar breder. Je maakt het je eigen.

Ik kan jou supervisie geven

Wat is supervisie dus in het kort?

Loesje zegt het kernachtiger dan ik: Stilstaan bij je handelen is vooruitgang.
Denk na over

• wat je doet
• waarom je dat doet
• waarom bepaalde ervaringen je raken

Waarom zou je dat niet zelf kunnen, alleen?

Jouw handelen als vakman of vakvrouw bespreken met iemand ‘boven’ jou, versnelt jouw eigen ontwikkeling en groei in je vak. Iedereen heeft blinde vlekken. Er zijn denkpatronen en overtuigingen waar ik me onvoldoende bewust van ben. Door daarover met iemand te praten, leer ik die blinde vlekken kennen en hanteren.

Ik kan je supervisie geven, als je vragen niet te beroepsspecifiek zijn. Neem contact met me op om de mogelijkheden te bespreken.