Twijfel en onzekerheid zijn niet precies hetzelfde. Lees deze blog en ontdek drie stappen om ondanks onzekerheid toch een beslissing te kunnen nemen.
We eisen vastomlijnde gebieden van twijfel en onzekerheid! (Douglas Adams)
Wat is onzekerheid?
Onzekerheid is volgens Van Dale online 1. het onzeker zijn; 2. hetgeen onzeker is. Het kan dus zowel gaan over de persoon die iets niet zeker weet (betekenis 1), als over het onderwerp waarover hij geen zekerheid heeft (betekenis 2).
Wat is twijfel?
Twijfel is het niet kunnen kiezen tussen twee of meer mogelijkheden (twij…komt van twee). Algemener is het ook onzekerheid gaan betekenen. Maar de definitie twijfel = toestand waarin je niet kunt kiezen tussen twee of meer mogelijkheden is nauwkeuriger.
Als je het woord twijfel gebruikt, komt er een aspect bij de onzekerheid. Namelijk, dat je voor een keuze staat. Dat geldt niet voor iedere situatie van onzekerheid.
Twijfel en onzekerheid: wat moet ik doen?
Je loopt over een drukke Amsterdamse straat en ineens hoor je een meisje in de gracht roepen: “Help! Ik kan niet zwemmen!”. Dan is het niet zo moeilijk om te bedenken wat je moet doen: het is een kwestie van leven-of-dood. Je belt 112 en je springt in het water om haar te redden (natuurlijk alleen als je zelf kunt zwemmen!). Je blijft niet eindeloos ‘op het hek zitten’, twijfelen en aarzelen. En je bent ook niet onzeker over wat je moet doen.
Maar heel vaak is het niet zo makkelijk.
- Je weet niet wat de beste keus is.
- Of het is onbekend wat de gevolgen van je keus zullen zijn bij een dilemma (een keus tussen twee onaangename zaken). Allebei de keuzes voelen niet goed.
- Het voelt alsof je niet genoeg tijd, informatie of ruimte hebt om te kunnen kiezen.
Toch moet je een beslissing nemen, al is het maar om (voorlopig) niets te doen.
Help, wat moet ik doen?!?
1. Maak ruimte voor het niet-weten
Het eerste wat je moet doen: inzien dat je het (nog) niet weet.
Misschien weet je nooit wat de beste keus is. De vraag is of dat erg is. Probeer maar eens wat er gebeurt als je dat accepteert. Je kunt bijna nooit alle informatie hebben die nodig is om ‘de beste keus’ te maken. Daarvoor is de werkelijkheid veel te ingewikkeld. Zekerheid heb je nooit.
Het enige wat ik weet, is dat ik niets weet. (Socrates)
2. Wat scheelt eraan?
Je vertelt jezelf een verhaal over wat er in jouw leven speelt dat moeilijk is, of onduidelijk. Iets waar je over twijfelt.
Stel dan eens de vraag: wat scheelt eraan? Waarom is dit een probleem voor mij? Dan weet je welk thema je wilt gaan onderzoeken.
3. Denk redelijk en kritisch na
Ga dan dat thema verder onderzoeken, bijvoorbeeld door er over te schrijven, of er met iemand over te praten. Er zijn twee belangrijke criteria voor ieder denkonderzoek.
- Redelijkheid. Gebruik argumenten. Sla geen stappen over. Doe onderzoek of het klopt wat je beweert (fact–checking).
- Kritisch denken. Wees nauwkeurig in de woorden die je kiest. Wat zeg je, precies? Definieer de belangrijke begrippen. Neem geen genoegen met vaagheid.
Vraag hulp
Vaak kom je zelf een heel eind als je op deze manier onderzoekt wat de kwestie is, en wat haar zo lastig maakt voor jou. Maar als dat niet voldoende lukt, of je wilt beter leren denken, is er een vierde stap mogelijk: een gesprek, of serie gesprekken, in de filosofische praktijk.