Goede vragen brengen en houden je op het pad om wijzer te worden. Die zijn dus belangrijker dan de ‘correcte’ antwoorden op die vragen (als die al zouden bestaan).
Zoek het antwoord IN je vraag. (Rumi)
Moet je juichen bij een mooi antwoord, of stilstaan bij een goede vraag?
Als je al wat meer blogs van me hebt gelezen, zal het je niet verbazen dat ik zeg: het is niet of-of. Ze vormen samen het pad waarop je je leven onderzoekt. Dus zowel de antwoorden, als de vragen, zijn relevant.
Wat is een goede vraag?
Een vraag is een complete zin die eindigt met een vraagteken. Er staat dus een onderwerp in en een persoonsvorm (een werkwoord).
Een interessante vraag ‘doet’ iets met je: dan wordt het voor mij een ‘goede’ vraag. Hij raakt je. En dat gebruiken we om verder te onderzoeken in een filosofisch gesprek. Een goede vraag is meestal eenvoudig van zinsconstructie. Er zijn allerlei soorten vragen. Ik concentreer me hier op filosofische vragen of levensvragen.
Dit is geen goede filosofische vraag:
Ben ik authentiek wanneer ik op de bank ga navelstaren, of wanneer ik thuis blijf terwijl ik eigenlijk verwacht word op een feestje te verschijnen, of eigenlijk van allebei een beetje?
Een betere vraag is bijvoorbeeld:
Wat is authentiek?
Wat doet een goede vraag?
Een goede filosofische vraag zet je aan het denken. De vraag opent een nieuw stukje van de werkelijkheid voor je. Je word je ervan bewust dat je iets bepaalds nog niet weet, en je gaat op onderzoek uit.
Je formuleert een gedachte die je niet onmiddellijk voor waar aanneemt, maar die je op zijn lazer geeft (pardon my French).
Het is ook een vraag waar je het antwoord niet op kunt opzoeken: dat maakt een goede vraag tot een filosofische vraag, en dat is het type vraag waar ik het meest in geïnteresseerd ben.
Goede vragen brengen je dus op een nieuw spoor. Ze laten je nieuw terrein verkennen.
Goede vragen tegenover correcte antwoorden
Op school leer je het belang van het correcte antwoord. Als de meester vraagt: “wat is 4×4?” wil hij ’16’ horen, niet “in welke context? gaat het over auto’s, meneer?”. In de filosofische praktijk leer je juist goede vragen te waarderen.
Je hoeft niet bang te zijn dat ik jou als filosofisch practicus ga ’toetsen’ op je schoolse kennis. Wijsheid en schoolkennis houden niet altijd met elkaar verband: hoogopgeleide mensen kunnen hele domme, stellige uitspraken doen, en andersom.
Doen antwoorden er dan helemaal niet toe?
Antwoorden zijn ook belangrijk. Tenminste, antwoorden die je gevonden hebt in jouw denken (niet in het denken van iemand anders, of op Wikipedia).
Het begincitaat van Rumi zegt: “Zoek het antwoord IN je vraag.” Dat is precies wat we doen in een filosofisch gesprek. Ik help je om je eigen vraag te onderwerpen aan een kritisch onderzoek. Wat zeg je, heel precies? Wat is dat? Wat klopt er nog niet helemaal aan wat je nu zegt? Enzovoort.
Is een filosofisch gesprek niet vreselijk abstract?
Tijdens een denkgesprek schakelen we samen steeds tussen die niveaus. Soms is waar we het over hebben abstract (letterlijk: weg-van getrokken): wat is de kern? Bepaal eens precies het concept dat we nu bespreken.
Op andere momenten is het concreet (letterlijk: samen-gegroeid): we brengen bij elkaar wat je eerder bepaald had.
Dit type onderzoek wordt ook wel dialectiek (redeneerkunde) genoemd. Je komt tot een antwoord op je vraag, én dat leidt meteen tot een nieuwe vraag. In die nieuwe vraag neem je wel mee wat je eerder als antwoord had gevonden.
Binnen een denkgesprek onderzoek je met mijn hulp een begrip. Daarbij maak je abstracties: je onderscheidt dat concept van andere concepten en bepaalt steeds preciezer waarover het gaat. Maar het wordt ook concreter. Door je (tijdelijke) antwoorden kleven er steeds meer aspecten aan het begrip vast, die op zichzelf niet meer van belang zijn als onderscheid, maar voor het onderzoeksproces wel van belang zijn om te behouden als oogst.
Je wordt er dus echt wijzer van, van zo’n denkgesprek! Daarom ook mijn oproep:
Please stay on the path! Of: #blijfvragen
Het pad van vragen en antwoorden ontstaat terwijl je erop loopt. Je vindt het antwoord in de vraag, en de wijsheid komt door het blijven wandelen op die spannende weg van vraag naar antwoord naar steeds weer nieuwe vragen. Goede vragen brengen vreugde en wijsheid.
#blijfvragen